Aby ulżyć podmiotom zatrudniającym i zatrudnionym w okresie, w którym zostali oni doświadczeni powodzią, do porządku prawnego postanowiono wprowadzić ustawę z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje ona m.in. 20 dni urlopu na usuwanie skutków powodzi, zwiększenie wymiaru urlopu na żądanie do 8 dni, a także dodatkowy zasiłek opiekuńczy i wydłużenie terminów na dokonywanie niektórych czynności z zakresu prawa pracy (np. w zakresie odwołania do sądu pracy).

Sytuacja pracowników na terenach powodziowych

Książka dla kadr i płac "Mistrz Kadr i Płac" najnowsze wydanie na 2024 rok to ponad 1080 stron eksperckiej i praktycznej wiedzy kadrowo-płacowej opisanej zrozumiałym językiem z roczną aktualizacją!

Osoby pracujące na terenach, które ucierpiały na skutek powodzi, mogą liczyć na szereg rozwiązań ułatwiających im zmaganie się ze skutkami powodzi.

I tak pracownicy bezpośrednio poszkodowani w powodzi, którzy zmagają się z usuwaniem jej skutków, mają prawo skorzystać ze specjalnego zwolnienia od pracy w wymiarze 20 dni płatnego w 100 proc. Koszty zwolnienia są częściowo pokrywane z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Dzięki temu rozwiązaniu tysiące poszkodowanych osób zyska dodatkowy czas na osuszanie, remonty i przywracanie porządku po klęsce powodzi, przy równoczesnym zachowaniu swoich pensji.

Ponadto podwojono wymiar urlopu na żądanie – osoby zamieszkujące na terenie, które np. wciąż nie mogą wrócić do pracy będą mogły skorzystać z tego rozwiązania.

Pracownik, który mimo powodzi decyduje się pracować, musi mieć zagwarantowane, że nie będzie musiał udawać się w delegację czy pracować w nadgodzinach. W tym trudnym czasie pracownicy powinni mieć możliwość bycia blisko swoich domów i rodzin.

Uproszczono także procedury dotyczące badań okresowych czy BHP w czasie powodzi. 

Aby umożliwić pracownikom zamieszkującym tereny objęte powodzią podjęcie działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z powodzią, ich zwalczaniem lub usuwaniem skutków powodzi, wskazane było umożliwienie tym pracownikom składania wniosków o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest wówczas co do zasady obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

W związku z koniecznością sprawnego działania w sytuacji zagrożenia, pracownik może składać wniosek na 2 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek zostanie złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniży wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 2 dni od dnia złożenia wniosku. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 2 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.

Większa elastyczność w wykorzystywaniu urlopu wypoczynkowego przez pracownika

Zasadą prawa pracy wynikającą z art. 154² Kodeksu pracy jest udzielanie urlopu wypoczynkowego w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Aby jednak zwiększyć elastyczność korzystania z urlopu wypoczynkowego przez pracownika proponuje się umożliwienie wykorzystania urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym odpowiadającym jedynie części dobowego wymiaru czasu pracy pracownika. W związku z powyższym pracownik zyska możliwość skorzystania z urlopu np. w wymiarze 3 godzin w czasie 8-godzinnego dnia pracy. Przewiduje się, że urlop udzielany w tym trybie nie może przekroczyć wymiaru 5 dni.

Wydłużenie niektórych terminów

Okres powodzi stanowi istotne, obiektywne utrudnienie w dostępie stron do sądu – co może skutkować niekorzystnymi konsekwencjami, ze względu na biegnące terminy na dokonanie określonych czynności. Z tego powodu ustawodawca zdecydował się na przedłużenie odpowiednio terminów, które maja mają największą doniosłość praktyczną, tj. dotyczących wnoszenia odwołania od wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę oraz przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Przepis o tym traktujący wskazuje, iż terminy, o których mowa w art. 264 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, nie rozpoczynają się, a rozpoczęte ulegają zawieszeniu na ten okres i rozpoczynają swój bieg od daty wskazanej w przepisach rozporządzeń Rady Ministrów wskazujących gdzie, jakie i w jakim okresie wprowadzane zostają określone rozwiązania mające ułatwić uporanie się ze skutkami powodzi.

Przypomnijmy, że w myśl art. 264 Kodeksu pracy:

– odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

– żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

– żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.

Dodatkowe 2 tys. zł dla pracowników socjalnych 

W miejscach dotkniętych klęską pomoc społeczna i jej pracownicy pełnią szczególnie istotną rolę.  Pracują pod presją czasu, mierzą się ogromem obowiązków i potrzebują dodatkowego wsparcia. Dlatego wprowadzamy przepisy, które pozwolą delegować pracowników socjalnych z innych miejsc w kraju.

Dodatkowo pracownikom socjalnym, którzy przeprowadzają rodzinne wywiady środowiskowe w czasie powodzi, w tym pracownikom socjalnym przeniesionym do wykonywania tych obowiązków, przysługuje jednorazowy dodatek w wysokości 2 tys. zł niewliczający się do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika.

Wsparcie dla pracodawców z terenów dotkniętych powodzią

Prowadzenie działalności po powodzi nie jest łatwe. Pracodawca, który mimo zniszczenia części zakładu utrzymał zatrudnienie, może ubiegać się o zwrot kosztów na utrzymanie aktualnych miejsc pracy. Taki wniosek może złożyć w urzędzie pracy.

Ważne! Jeśli z powodu powodzi nie opłacono składek w terminie, nie spotkają przedsiębiorców z tego tytułu kary ani konieczność uiszczenia odsetek.

Jeśli w twojej firmie miejsce pracy uległo zniszczeniu, możesz ubiegać się o umorzenie wcześniejszej refundacji na wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy. Odpowiedni wniosek trzeba złożyć do urzędu pracy do 31.12.2024.

Dzięki nowym przepisom pracodawca może uzyskać z urzędu pracy zwrot kosztów za zatrudnienie skierowanych bezrobotnych. Odpowiedni wniosek w tej sprawie należy złożyć do urzędu pracy. Świadczenie skierowane jest do pracodawców, którzy utrzymali po powodzi zatrudnienie, mimo że ich zakład pracy uległ częściowemu zniszczeniu. Okres zwrotu kosztów – maksymalnie 12 miesięcy.

Co jeszcze znalazło się w specustawie?

• W celu zaspokojenia potrzeb edukacyjnych dziecka kształcącego się w formie dziennej może zostać przyznany jednorazowy zasiłek losowy (tzw. zasiłek edukacyjny) w kwocie 1000 zł, niezależnie od dochodów.
• Dodatkowy zasiłek opiekuńczy: w przypadku, gdy żłobek, szkoła czy inna placówka wychowawcza, do której uczęszczało dziecko lub osoba z niepełnosprawnością (również dorosła!), uległy zniszczeniu, nie działają, są w trakcie remontu/odbudowy – rodzice/ opiekunowie otrzymają dodatkowe zwolnienie na czas ich zamknięcia. W tym okresie są uprawnieni do zasiłku (80%).